Μένω ή Φεύγω;

Με πολύ ενδιαφέρον παρακολούθησα online το debate, Φεύγω, το δίλημμα μιας γενιάς και ήμουν και από τους λίγους τυχερούς (ή απλά γρήγορος;) στους οποίους το ερώτημα μέσω twitter απαντήθηκε από το πάνελ.

Το απλό πράγμα που ρώτησα ήταν:

Για ποιό λόγο να μείνει κάποιος για να αποπληρώσει ένα χρέος για το οποίο δεν ευθύνεται;

Η απάντηση που έλαβα από την μεριά του "Μένω" ήταν χοντρικά ότι το χρέος αυτό το οφείλουμε ακριβώς επειδή έχουμε μεγαλώσει σε αυτή την χώρα και έχουμε επωφεληθεί των υπηρεσιών της.

Η πλευρά του "Φεύγω" αρκέστηκε να πεί ότι, πολύ απλά, το χρέος αυτό δεν θα αποπληρωθεί ποτέ.

Αν είχα και εγώ την δυνατότητα ανταπάντησης θα έλεγα ότι συμφωνώ με την πλευρά του "φεύγω": το χρέος αυτό δεν πρόκειται να πληρωθεί ποτέ στο σύνολο του γιατί τα νούμερα δεν βγαίνουν, ή αν γίνει αυτό, θα διαβρωθεί τεχνητά με κάποιο τρόπο το ύψος του (μέσω επιμήκυνσης, αναδιάρθωσης, κουρέματος, πληθωρισμού, κτλ.) ώστε να αποπληρωθεί στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό.

Ακόμα και έτσι όμως, ένα μειωμένο χρέος θα εξακολουθεί να παραμένει αρκετά μεγάλο, τόσο όσο αντέχουμε να το πληρώνουμε, πράγμα που σημαίνει ότι αντίστοιχα αναλογικά μεγάλη θα είναι η φορολογική επιβάρυνση των υπηκόων/δανειζόμενων (τουλάχιστο αυτών που πληρώνουν) και αντίστοιχα μικρή η ανταπόδοση μέσω των κρατικών υπηρεσιών/παροχών.

Δεν νομίζω να υπάρχει αμφιβολία ότι υπηρεσίες παιδείας, υγείας, ασφάλειας, μεταφορών, κτλ. θα χειροτερέψουν αρκετά προτού αρχίσουν να καλυτερεύουν και ειδικά σε ότι έχει να κάνει με χρήματα (μισθοί, ασφαλιστικό) ο δρόμος είναι ένας, αυτός της χειροτέρευσης (ή και κατάρρευσης στο κακό σενάριο).

Για την πλευρά του "Μένω" ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τι ευθύνη ή χρέος μπορεί να φέρει ένα νεογέννητο που φορτώνεται 30κ ευρώ με το καλημέρα, ή ένας ικανός εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα που πιθανά ανήκει στο 15% των Ελλήνων που πληρώνουν το 80% των άμεσων φόρων και που πλήρωνε ανελλιπώς τις εισφορές του στα ασφαλιστικά ταμεία, στα οποία ως γνωστό, δεν υπάρχει σάλιο.

Για τον εργαζόμενο αυτό το μόνο πράγμα που μπορεί να εγγυηθεί με βεβαιότητα το Ελληνικό Κράτος είναι ότι όσο ο εργαζόμενος αυτός διατηρεί την "καλή" δουλειά του, αυτό θα του δεσμεύει χοντρικά τον μισό μισθό τους με άμεσους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Αν δεχτούμε δε ότι το κράτος συνεχίσει να διατηρεί (γιατί όχι;) την ίδια αποτελεσματικότητα και δικαιοσύνη στην κατανομή των φορολογικών βαρών, τότε ο καλός μας εργαζόμενος θα κληθεί να αποπληρώσει και ένα πολλάπλάσιο ποσοστό Δημόσιου Χρέους.

Επίσης, ο καλός μας εργαζόμενος καλά θα κάνει να προσέχει την υγεία του γιατί αν-χτύπα ξύλο-χρειαστεί υπηρεσίες υγείας, μάλλον δεν θα έχει και τις καλύτερες, ενώ αντί να χτίζει τον δικό του συνταξιοδοτικό κουμπαρά αντίθετα έχει να πληρώνει άλλους 2-3 συνταξιούχους, 50ρηδες και μή.

Με λίγα λόγια, είναι δύσκολο να πείσεις με επιχειρήματα κάποιον μορφωμένο, φιλόδοξο και παραγωγικό εργαζόμενο γιατί θα πρέπει να μείνει. Ειδικά αν πρόκειται για νέο άνθρωπο χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, η αποχώρηση αν δεν υπάρχουν αξιόλογες εναλλακτικές στην Ελλάδα είναι σχεδόν no-brainer. Αν σε έχουν απολύσει και δεν μπορείς να βρείς καλή δουλειά, ακόμα καλύτερα, καθώς το περιθώριο να μείνεις πίσω στενεύει έτσι και αλλιώς.

Κάποια αντικειμενικά προβλήματα για αυτούς που σκέφτονται να φύγουν:

• Οικογένεια που θα πρέπει να πάρεις μαζί σου, αν έχεις
  
• Οικογένεια, φίλοι που αφήνεις πίσω, δύσκολο να τους αποχωριστείς
• Υπολογισμός πραγματικών αποδοχών, όφελους/ζημίας
  
• Γλώσσα, ειδικά για τις μή Αγγλόφωνες χώρες
• 1-2 δύσκολα χρόνια προσαρμογής
• Αποδοχή ξένων, ειδικά με το πολύ άσχημο όνομα που προβάλλουμε τελευταία
• Ο καιρός, δύσκολο να βρείς καλύτερα, αλλά μπορείς να επιστρέφεις για διακοπές
  

Νομίζω πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι η απόφαση να φύγεις δεν εξασφαλίζει απαραίτητα περισσότερα χρήματα, τουλάχιστο όχι άμεσα, γιατί ακριβώς ξεκινάς από το μηδέν σε ένα άγνωστο περιβάλλον. Η ζωή και τα σπίτια στις περισσότερες πολιτισμένες χώρες είναι ακριβά και αν υπολογίσεις το κόστος της μεταφοράς και τα ταξίδια μπρος/πίσω μάλλον ο στόχος σου θα πρέπει να είναι το break-even και η προσαρμογή σε πρώτη φάση, και η αποταμίευση σε δεύτερη.

Για αυτό που μπορείς να είσαι βέβαιος όμως είναι ότι οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές που θα πληρώνεις θα έχουν αντίκρισμα, οι δημόσιες υπηρεσίες θα δουλεύουν, τα λεωφορεία θα έρχονται στην ώρα τους, οι απεργίες θα είναι λιγότερες, οι δρόμοι θα συντηρούνται, τα δημόσια σχολεία θα είναι αξιοπρεπή, οι γιατροί δεν θα χρηματίζονται.

Πιθανά επίσης στις 9 το βράδυ οι δρόμοι να είναι νέκρα και ο γείτονας σου να σε καταγγείλει αν κατεβάσεις σκουπίδια την λάθος μέρα ή πατήσεις το καζανάκι την λάθος ώρα. Οι καφετέριες μάλλον δεν θα ξέρουν να κάνουν σωστό φραπέ ή φρέντο και οι ντομάτες στο σουπερμάρκετ θα είναι άνοστες. Αλλά ως γνωστό, δεν μπορείς να τα έχεις όλα.

Πιστεύω ότι η απόφαση του μένω ή φεύγω πρέπει να συναρτάται μέ κάποιο προσωπικό όραμα: που βλέπουμε τον εαυτό μας στον μέλλον; Πού θέλουμε να είμαστε σε 5, 10 χρόνια από τώρα; Πώς φανταζόμαστε την ζωή μας εντός και πώς εκτός των τειχών;

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να είναι μίζερη και πάνω από όλα είναι δική μας.

Είτε μένουμε είτε φεύγουμε πρέπει να την κάνουμε να αξίζει.

/Δημήτρης